Nguyên tắc viết rõ ràng và mạch lạc

Viết rõ ràng và mạch lạc là kỹ năng quan trọng.

Hai giáo sư ngôn ngữ học Joseph Williams và Joseph Bizup đã trình bày các nguyên tắc này trong cuốn sách “Style: The Basics of Clarity and Grace”. Bạn có thể kết hợp các nguyên tắc này với AI để nâng cao hiệu quả viết.

Về tác giả

Joseph M. Williams (1933–2008) là một giáo sư ngành Ngôn ngữ và Văn học Anh tại Đại học Chicago, nổi tiếng với việc thúc đẩy sự rõ ràng trong văn viết. Ông là tác giả của nhiều cuốn sách về ngôn ngữ và viết lách, bao gồm Style: Lessons in Clarity and Grace, dựa trên khóa học “The Little Red Schoolhouse” mà ông giảng dạy. Williams tin rằng “viết rõ ràng là tốt, và ai cũng có thể làm được.” Ông đã phát triển các nguyên tắc giúp người viết cải thiện sự rõ ràng và mạch lạc trong văn bản của mình

Joseph Bizup là một giáo sư tại Đại học Boston, người đã tiếp tục công việc của Williams sau khi ông qua đời. Bizup đã cùng với Gregory G. Colomb chỉnh sửa và cập nhật các ấn bản sau của Style: Lessons in Clarity and Grace, bao gồm cả Style: The Basics of Clarity and Grace, nhằm duy trì và phát triển các nguyên tắc viết rõ ràng và mạch lạc mà Williams đã đề ra.

Mười nguyên tắc để viết rõ ràng

1. Bắt đầu câu của bạn với các chủ ngữ ngắn gọn, cụ thể, đặt tên cho các nhân vật trong câu chuyện của bạn.
2. Sử dụng các động từ cụ thể để nêu bật các hành động quan trọng của chúng.
3. Đi đến động từ chính một cách nhanh chóng:
   • Tránh các cụm từ và mệnh đề mở đầu dài dòng.
   • Tránh ngắt kết nối giữa chủ ngữ và động từ.
4. Bắt đầu câu của bạn với thông tin quen thuộc với người đọc.
5. Đẩy các đơn vị thông tin mới, phức tạp đến cuối câu.
6. Bắt đầu các câu tạo nên một đoạn văn bằng các chủ ngữ/chủ đề nhất quán.
7. Cô đọng:
   • Cắt bỏ những từ vô nghĩa và lặp lại với ý nghĩa hiển nhiên.
   • Nén ý nghĩa của một cụm từ thành một hoặc hai từ.
   • Ưu tiên câu khẳng định hơn câu phủ định.
8. Kiểm soát sự lan man:
   • Không ghép nhiều hơn một mệnh đề phụ vào một mệnh đề khác.
   • Mở rộng câu bằng các bổ ngữ lặp lại, tóm tắt và bổ ngữ tự do.
   • Mở rộng câu bằng các cấu trúc đẳng lập, sắp xếp các yếu tố từ ngắn đến dài.
9. Sử dụng cấu trúc song song để tạo cảm giác cân đối và trang nhã.
10. Trên hết, hãy viết cho người khác như bạn muốn người khác viết cho bạn.

Mười nguyên tắc để viết mạch lạc

1. Trong phần giới thiệu của bạn, hãy tạo động lực cho người đọc đọc những gì tiếp theo bằng một vấn đề mà họ quan tâm.
2. Nêu rõ quan điểm hoặc luận điểm chính của bạn, thường là ở cuối phần giới thiệu đó.
3. Ở cuối điểm đó, giới thiệu các khái niệm quan trọng trong những gì tiếp theo.
4. Làm cho mọi thứ tiếp theo liên quan đến quan điểm của bạn.
5. Làm rõ nơi bắt đầu và kết thúc của mỗi phần hoặc phân đoạn.
6. Mở đầu mỗi phần hoặc phân đoạn bằng một đoạn giới thiệu ngắn.
7. Đặt trọng tâm của mỗi phần hoặc phân đoạn ở cuối đoạn mở đầu đó.
8. Sắp xếp các phần theo cách rõ ràng và dễ hiểu đối với người đọc của bạn.
9. Bắt đầu các câu tạo thành một đoạn văn với các nhân vật/chủ ngữ/chủ đề nhất quán.
10. Tạo các liên kết gắn kết cũ-mới giữa các câu.

Giải thích

Nguyên tắc viết rõ ràng và nguyên tắc viết mạch lạc tuy cùng hướng đến mục tiêu giúp người đọc dễ hiểu, nhưng chúng tập trung vào các khía cạnh khác nhau của văn bản.

Nguyên tắc viết rõ ràng chủ yếu tập trung vào cấu trúc và sự dễ hiểu của từng câu đơn lẻ và cách các yếu tố trong câu đó được sắp xếp. Mục tiêu là làm cho mỗi câu trở nên cụ thể, súc tích và dễ tiếp cận nhất có thể.

Nguyên tắc viết mạch lạc tập trung vào cách toàn bộ văn bản (các câu, đoạn văn, phần và toàn bộ tài liệu) liên kết với nhau một cách logic và nhất quán, tạo nên một “bức tranh tổng thể” có ý nghĩa. Mục tiêu là giúp người đọc thấy được sự liên kết giữa các ý tưởng và cách chúng phát triển trong toàn bộ bài viết.

Các cách sử dụng hiệu quả với AI

• Dùng ChatGPT sử dụng 2 nguyên tắc để viết lại nội dung có sẵn
  • Dùng prompt với format:
    Hãy viết lại nội dung dưới đây theo các nguyên tắc viết rõ ràng và viết mạch lạc
<Nguyên tắc rõ ràng>
<Nguyên tắc mạch lạc>

Đây là nội dung cần viết lại
<Nội dung>
  • Bạn có thể tùy chỉnh: với đoạn văn ngắn, chỉ cần dùng nguyên tắc rõ ràng; hoặc dùng cả hai khi cần thiết.
• Sử dụng Gemini, tạo mới Gems để tái sử dụng:
  • Tạo file mới chứa danh sách các nguyên tắc.
  • Tạo Gemini Gems mới, tải lên file nguyên tắc ở mục Knowledge.
  • Đặt tên “Thợ Viết” và lưu lại.
  • Để sử dụng, hãy chat với “Thợ Viết”.

Kết

Hãy kết hợp các nguyên tắc và tận dụng sức mạnh AI để đạt hiệu quả cao nhất trong công việc, đặc biệt là viết.

Happy vibe writing!