Usability Testing (Kiểm thử tính hữu dụng của phần mềm) – Phần 1

1. Usability testing là gì?

1.1. Định nghĩa
● Kiểm tra tính khả dụng là một kỹ thuật kiểm thử hộp đen để xác định sản phẩm của bạn có thân thiện với người dụng hay không
● Có thể định nghĩa một cách đơn giản hơn như sau: “Kiểm tra tính khả dụng để tạo ra một sản phẩm làm cho khách hàng mua ngay từ cái nhìn/ lần sử dụng đầu tiên”
● Ví dụ: Khách hàng mua hàng trực tuyến ở website
– Khi thực hiện ở hệ thống A phải trải qua các bước sau:
■ Step 1: Nhập thông tin mua hàng
■ Step 2: Nhập thông tin ship hàng
■ Step 3: Nhập thông tin thanh toán
■ Step 4: Xác nhận đơn hàng
– Khi thực hiện mua hàng ở hệ thống B trải qua các bước như sau:
■ Step 1: Nhập thông tin mua hàng, ship hàng, thanh toán
■ Step 2: Xác nhận đơn hơn
Như vậy, với hệ thống B người dùng sẽ tiết kiệm thời gian hơn vì việc setting các thông tin cần tiết cho đơn hàng được thực hiện trên cùng một step, một giao diện. Hệ thống B sẽ có tính khả dụng cao hơn hệ thống A.

1.2. Các thành phần chính của Usability testing
– Usability testing bao gồm 5 phần chính:
● Learnability (Khả năng có thể học được): Bạn có thể học cách dùng phần mềm nhanh đến mức nào?
● Efficiency (Hiệu quả): Bạn có thể thực hiện công việc mong muốn nhanh đến mức nào?
● Memorability (Khả năng ghi nhớ): Bạn có thể nhớ cách dùng phần mềm đó nhanh đến mức nào?
● Errors (Lỗi): Mức độ thường xuyên mà bạn gặp lỗi trong phần mềm đó là như thế nào?
● Satisfaction (Mức độ hài lòng): Bạn thích dùng phần mềm đó đến mức nào?
– Sau khi xác định được 5 thành phần chính trên, bạn hoàn toàn có thể xác định được:
● Tính năng cần đưa vào sản phẩm là gì?
● Làm thế nào để các tính năng sử dụng dễ dàng hơn, đem lại cảm giác dễ chịu cho người dùng?
● Tính năng hữu ích là gì?

2. Ai sẽ là người thực hiện Usability testing?

• Việc tuyển chọn người thực hiện thử nghiệm cần thực hiện cẩn thận. Để trả lời được câu hỏi “Ai sẽ là người thực hiện usability testing?” bạn cần trả lời các câu hỏi như sau:
  ● Liên quan: Ứng dụng của bạn có liên quan tới người dùng thử nghiệm không?
  ● Tần suất sử dụng: Người dùng này có thường xuyên sử dụng ứng dụng của bạn trong công việc mà người đó làm hay không?
  ● Nhân khẩu học: Sự khác biệt văn hoá là một yếu tố quan trọng đối với trải nghiệm của người dùng. Tập trung vào nơi ở, tuổi, giới tính khi lựa chọn người dùng mẫu.
  ● Mức thu nhập: Những người dùng này có sẵn sàng trả tiền để sử dụng ứng dụng/dịch vụ của bạn không? Bao gồm cả khả năng tài chính và thói quen mua sắm.
• Như vậy, những người tham gia thử nghiệm nên là đại diện của những người dự định sử dụng sản phẩm của bạn hoặc là những người có hành vi, kỹ năng, kiến thức liên quan đến sản phẩm mà bạn đang phát triển.

3. Khi nào nên thực hiện Usability testing?

● Usability testing được khuyến khích sử dụng sớm – ngay từ những giai đoạn đầu tiên của mô hình phát triển phần mềm và thực hiện xuyên suốt những giai đoạn sau đó

● Với từng giai đoạn phát triển phần mềm Usability testing được thực hiện với loại thử nghiệm tương ứng (Refer “ Figure 3-1: Usability testing throughout the product lifecycle”)

Figure 3-1: Usability testing throughout the product lifecycle

● Những mong đợi trong các giai đoạn khác nhau của quy trình kiểm thử người dùng:
○ Từ ý tưởng đến phác hoạ bằng tay: Thảo luận các ý kiến trên giấy bút hoặc trên bảng trắng. Tập hợp các phác hoạ bằng tay và mời người dùng nội bộ kiểm thử.
○ Từ phác họa bằng tay đến thiết kế khung sườn (wireframing): Trong giai đoạn này, bạn gần như đã tạo được hình dáng phiên bản giao diện người dùng, xác định các icon và nhãn. Cách tốt nhất là giới thiệu chúng đến người dùng bên ngoài nhưng ở quy mô nhỏ.
○ Từ thiết kế khung sườn đến mockup ban đầu: Khi bạn xây dựng các mockup, bạn nên giới thiệu chúng đến người dùng để thu được các trải nghiệm ban đầu. Bạn tiếp tục sửa đổi và đưa ra bản giao diện người dùng cuối cùng trên cơ sở nhận xét của người dùng ở giai đoạn này.

4. Tại sao phải thực hiện Usability Testing (Why)

Giống như các type testing khác thì Usability Testing cũng có những nhược và ưu điểm nhất định như sau:
4.1. Nhược điểm:
Nhược điểm chính của usability testing là “khá tốn kém nguồn lực(thời gian, nhân lực…) và chi phí” để thực hiện.
4.2. Ưu điểm:
● Giúp phát hiện sớm các vấn đề về khả năng sử dụng trước khi sản phẩm được bán ra thị trường
● Cải thiện sự hài lòng của người dùng
● Giúp đem lại cảm giác dễ chịu cho người dùng cuối khi sử dụng sản phẩm. Nhờ đó sản phẩm được đánh giá cao hơn.
● Giúp thu thập thông tin phản hồi từ đúng đối tượng mục tiêu sẽ sử dụng sản phẩm của bạn chứ không phải những người dùng ngẫu nhiên
Mặc dù có nhược điểm về chi phí, nguồn lực khi thực hiện nhưng Usability testing vẫn luôn được khuyến cáo sử dụng vì các chi phí bỏ ra là cần thiết cho việc duy trì thương hiệu, giữ lại khách hàng và đem lại lợi nhuận lâu dài.

5. Sử dụng Usability Testing ở đâu (Where)

● Type of software: Chúng ta có thể sử dụng Usability testing cho hầu hết các loại ứng dụng như: Themes, Plugins, Web app, Mobile app…
● Testing locations: Có thể thực hiện Usability testing ở nhiều địa điểm khác nhau dưới đây tương ứng với hình thức formal hay informal:
○ Lab
○ Office
○ Bar/ cafe
○ Remote testing

(được biên dịch và tham khảo từ internet)